Се вели дека е благодет секој од нас да работи она за што се школувал, да го сака она што го работи и најважно од се, од тоа да може да егзистира. Денеска имаме вистински пример за една таква личност. М-р Светлана Трнинкова е логопед, дипломиран дефектолог-реедукатор, олигофренопедагог. Работи во ОУ “Ванчо Прке“ Штип. Соработката со ЕУ ИНСТИТУТ Скопје ја започнавме на взаемно задоволство. Таа учествуваше со свои совети во дел од прирачникот кој го изработи и издаде ЕУ ИНСТИТУТ Скопје каде даваме поддршка и помош на родителите кои имаат деца со лесна ментална попреченост и тоа во услови на глобална пандемија и Ковид-19 криза. Ова беше еден од ад-хок проектите на здружението, со кој веруваме дека помогнавме на голем дел на граѓани кои имаат вакви деца, јас пред се би рекла дека се тоа посебни деца. Во денешното интервју ќе се обидеме од блиску да ја запознаете Светле која има благородна професија и со сета љубов и почит им помага на сите овие деца во регионот на Штип кои имаат ментално заостанување. Таа е сопруга и мајка, посветена на семејството и вљубеник во својата професија. Нејзино хоби се прошетки во природа.
Најпрвин би било интересно да ни кажете како и зошто се определивте за оваа професија, што беше пресудно да се одлучите вашиот живот да го посветите на едукација и работа со деца кои имаат различни ментални заостанувања?
Уште од мали нозе имав желба за медицина и да помагам на деца и родители. Се запишав во средно медицинско училиште, потоа на логопедија. Дефектолог реедукатор-олигофренопедагог завршив во Белград. Во каква личност ќе израсне секој од нас всушност се показател првите седум години од животот, многу значајни за личноста на секое дете. За себе можам да кажам дека потекнувам од семејство каде тивко и смирено, со многу љубов и почит се разговараше на различни теми. Имав привилегија да учам и работам со љубов и посветеност. Книгите беа насекаде околу мене. Овде за прв пат во мојот живот јавно ќе го споменам мојот дедо Панчо Дончев. Исклучителен човек, со многу позитивна и харизматична енергија, вљубеник во книгата. Од него ја осознав вредноста на книгата како непроценливо богатство. Ми ја пренесе љубовта кон луѓето, да се сака и почитува секој човек без разлика на вера и нација. Тој имаше безброј пријатели насекаде, сите го почитуваа затоа што и во сред ноќ некој да побараше помош, тој помагаше. Стрпливоста, упорноста и истрајноста ги наследив од дедо ми, но и од мојата мајка. Таа посветено работеше по цел ден на имотот, дури и во доцните ноќни часови. Сите работевме, во слободно време читавме книги но денски работевме на нивите. Од својата 10та година активно учествував во се, сите како семејство работевме. Но, затоа и не знаевме што значи зборот да се нема или нешто да не може да се купи. Секоја прилика ја користев да купам некоја книга, роман. Првите книги ми беа од мојот дедо, една поголема книга за историјата на Македонија во пределот на Кратовско –Злетовската област и втората книга која што ја наследив беше Алтернативна медицина со лечење и препознавање на многу билки. Во поширокото семејство на дедо ми повторно неуморно се работеше преку ден но и се посветуваше внимание на учењето. Денеска сум горда на сите мои блиски роднини кои се бизнисмени и високо образувани во своите дејности. Со заминување на студии во Белград беше дефинитивно дека ќе се посветам на науката. Таму се пронајдов себе и во својата професија. Денес неуморно сум посветена на неа. Настојувам максимално ( колку што можам да си дозволам) да се надоградувам на разни едукации, семинари во РСМ, Белград и регионот.
Колку е битно во вашата професија да се оди на доедукации, верувам многу. Дали кај нас, на овие простори во вашата професија тоа е вообичаена пракса или зависи од самата индивидуа, кој колку сака да инвестира во себе?
Во сите овие години имаше иницијативи на институционално ниво каде се организираат обуки во мојата струка. Јас своите занења ги продлабочив одејќи на доедукации и на лична иницијатива. Комбинирање на општественото и индивидуалното. Во зависност од личните аспирации и поттик сметам дека постојано треба да се чита, надоградува и најважно, да се применува во пракса. Едно без друго не одат. Со добрата теоретска подготвеност се креира и добра пракса. Само преку работа можеме да се потврдиме и да кажеме дека нешто сме постигнале. Резултатите се описменети деца, научени букви и бројки, научени песнички и танцови игри во склад со ритамот на музиката и многу корегирани гласови кои неправилно се изговараат.
Неодамна едно од децата со кои работите доби и награда за остварен резултат. Сигурна сум дека и вие заедно со родителите еднакво се радувате на постигнатите успеси?
21март е ден на лицата со Даунов синдром. Да, децата со посебни потреби имаат огромна љубов и желба да се натпреваруваат и се вредни, весели и игриви. Во тој контекст еден мој ученик со Даунов синдром учествуваше со своја изработка на вселенска маска и освои награда на Републичко ниво од областа на астрономијата. На ова сум навистина горда.
Како ја доживувате работата со ваквите посебни деца? Верувам дека ви е предизвик?
За оваа професија, работа со деца со попреченост бара многу искрена љубов и посветеност. Многу трпеливост и емоции. Прилагодување према секое дете во вид на индивидуален приод. Прилагодување на индивидуални наставни средства и материјали. Помагање и вежби за корекција на говорот. Секоја професија е благородна, но да се помага на овие деца преставува особена чест и задоволство. Кога ќе се види насмевката на детето, но и радоста во очите на родителот кога детето ќе каже дека научило нешто ново, чувството е безвременско. Се трудам да им овозможам постојано нова играчка, ново нагледно средство. Тие се радуваат и се весели кога ќе видат ново наставно помагало со кое преку игра ќе учат.
Кои се најчести медицински состојби од ваков вид со кои се соочуваат родителите денес?
Се зголемува бројот на аутистичните деца. Како резултат на подолго време на седење пред компјутер се појавува губење на говорот една форма на псеудоаутизам. Деца со дистрактибилно внимание, хиперактивни. Сите стручни колеги и јас сме во постојан контакт со родителите .Често ги советуваме строго да внимаваат колку долго децата ќе поминат време пред компјутер и телевизор, особено во рана предшколска возраст до пет години. Песнички на својот мајчин јазик и соодветни цртани филмови да, но контролирано! Тоа да е 1 час во денот или час и половина. Кога детето е подолго време пред телевизор, таблет и врти нови визуелни слајдови, мозокот постојано е во активност да перцепира нови информации. Тие информации се брзи и променливи и се површни во детскиот мозок. Не се задржуваат подолго на една информација, нема интерес да се запомни, не преоѓа во секундарните и терциерните зони на мозокот во подлабоката и постојана меморија. Во исто време имаме исцрпеност и замор на мозокот од само примени површни информации. Се доаѓа до една состојба на раздравливост на детето, не може да седи на едно место, постојано е во движење, не реагира кога го викате по име да за заврти и да ве погледне во очи, не извршува на даден налог одредени барања. На четири до петгодишна возраст кога на родителот и во градинка од страна на воспитувачите ќе му се напомене дека детето не се прилагодува и не реагира на надворешната средина како и сите други деца, тогаш родителот е во паника и доста голема вознемиреност. Кругот уште повеќе се затвора кога родителите ќе почнат еден со друг да се обвинуваат и да ја префрлуваат вината еден врз друг.
Колку семејството и упорноста на родителите е важна во совладување на сите предизвици кои е потребно да се надминат за да детето постигне видлив резултат?
Во ова време на брз напредок и динамика треба навистина многу енергија и себе-вложување од страна на родителите за да се даде максимална подршка на децата за да се следат, поттикнуваат и онаму каде имаат потешкотии навремено да се реагира. Се разбира, движечка сила е љубовта и грижата кон своето дете. Посветување на повеќе време во игра, дружење, прошетки во природа, разговор како детето го поминало денот во градинка или училиште, со што се соочило е многу значајна заедничка интеракција за да се создаде доверба и почит на еден кон друг.
Од нашата соработка знам дека имате голем број деца на кои родителите спаѓаат во ранлива категорија на граѓани. Колку средината во која вие живеете и работите им помага во остварување на резултати на ваквите деца?
Состојбата е подобрена, се докомплетираат институциите со стручни тимови во кои ќе има логопед, дефектолог. Се подобруваат условите во дневните центри, се забрзува и заживува деинстутиционализацијата на децата со попреченост. Се отворија и многу приватни логопедски и едукативни центри. Преку многу здруженија се следат и многу стручни обуки од различни области а кои се потребни и на логопедите и на воспитно образовниот кадар. Но секако, секогаш може уште повеќе да се придонесе и направи. Сметам дека треба повеќе дневни центри за различните категории на попреченост. Потребна е и многу поголема опременост со надгледни средства кои се со поголеми содржински и побогати сензорни соби. Многу логопедски инструменти, но и соодветна обука за користење на тие инструменти. Ова е нешто кое недостасува во сите градови низ Македонија.
Како ние малите и обични луѓе да им помогнеме на сите кои имаат вакви деца и што да направат родителите и кои чекори да ги превземат?
Сите ние потребно е да ја следиме будно секоја промена во психомоторниот развој кај децата околу нас. При секоја утврдена, несекојдневна промена потребно е најпрвин да се консултира матичниот лекар и педијатар. Доколку има потреба од други стручни лица, треба родителите да прифатат подадена рака за доброто на своето дете. До седумгодишна возраст пластичноста на детскиот мозок е голема и затоа е потребно да се соработува. Среќа е што денес родителите многу повеќе се информирани и читаат. Многу од овие деца потекнуваат од социјално загрозени семејства, тука хуманоста од страна на поимотни семејства и компании е потребно да се зголеми и секаде каде има апел за помош да се помага и донира кој што може. Најважно, кога ќе се констатира дека детето има некое развојно нарушување потребно е многу брзо и навремено да се реагира, да не се чека и одолговлекува. Советот е да се побара работа со психолог, логопед, дефектолог-реедукатор.
Од ваше искуство, генерално дали ваквите деца се прифатени од другите нивни врсници?
Едукацијата во образованието и здравството, многуте информации од интернет технологијата, придонесоа децата денес да се подобро прифатени и инклузирани во својата средина каде живеат, учат и работат. Во најголем број на случаи, сите деца со различните видови попреченост се вклучени во градинките и во системот на основното училишно и средно стручно образование. Секогаш имало и ќе има и случаи каде има неразбирање, неприфаќање од страна на родителите и децата, на децата со попреченост. Се трудиме тоа да е се помала појава во општеството. Многу е значајна едукацијата на родителите и децата, но и подобрени услови за учење, вежби и рехабилитација. Како пример ги дадов сензорните соби кои треба да ги има насекаде каде се воспитуваат и рехабилитираат деца и младинци, да бидат пространи и максимално опремени со различни реквизити за мултимодалната сензорна стимулација.
Дали родителите кога ќе дојдат во ситуација да сфатат дека тоа е максимумот кој што може да се извлече од едно дете со одредена дијагноза се откажуваат или пак ја зајакнуваат вербата и мотивираноста во детето и себе си и имаат можеби уште поголем резултат?
Тука клучна улога има искуството, стручноста и знаењето на стручните лица, условите во кои се работи, материјалната состојба и образуваноста на родителите како и психолошката поддршка и советување на психолозите и психијатрите. Од истрајноста, упорноста и од енергијата на стручните лица родителите црпат знаења, совети, насоки кои се добар пример и поддршка за нив. Секогаш треба да ги усмериме во позитивна насока бидејќи се што се работи упорно, посветено и со љубов ќе вроди со резултат.
Сигурна сум дека за секое едно дете е потребно да работи и семејството со него, не само вие како стручно лице. Дали се мотивирани родителите, бабите, дедовците, сите кои се дел од семејството каде живеат овие деца?
Да со сигурност ова го велам, кога во семејството има дете со специфични потреби, цело семејство е посветено за да му се помогне и поттикне.
Препорака за сите родители кои за првпат ќе се соочат со фактот дека детето им е различно од сите останати деца. Прифатете ја реалноста што поскоро и сакајте ги вашите деца онакви какви што се. Соработувајте со стручните тимови во клучниот период до седмата година кога пластичноста на мозокот на детето е голема и има најповеќе резултати. Потребно е да се сака секое дете и сите максимално да сме посветени.
Интервјуто е автризирано. Забрането е да се копира и реобјавува во целост или во делови, без дозвола од ЕУ ИНСТИТУТ Скопје.
Напишете коментар